سنسور اکسیژن

یکی از سنسورهای مهم در خودرو که نقش حیاتی در عملکرد آن دارد، سنسور اکسیژن است. در اینجا قصد داریم اهمیت و عملکرد این سنسور را در خودرو شرح داده و نشان دهیم که چرا باید به گزارش‌های آن توجه کافی را داشت و چگونه می‌توان آن‌ها را تفسیر کرد. 

سنسور اکسیژن خودرو چیست و چه وظیفه‌ای دارد؟

سنسور اکسیژن یک قطعه الکترونیکی در بخش الکترونیک و انژکتور خودرو است که در خودرو نصب می‌شود و میزان اکسیژن موجود در گازهای خروجی از موتور را اندازه‌گیری می‌کند. این سنسور یکی از مهم‌ترین سنسورهای خودرو است و نقش مهمی در کاهش مصرف سوخت، کاهش آلایندگی و بهبود عملکرد موتور دارد.
این سنسور به کامپیوتر خودرو اطلاعات دقیقی درباره نسبت هوا به سوخت در مخلوط ورودی به موتور می‌دهد. بر اساس این اطلاعات، کامپیوتر خودرو مقدار سوخت و هوا را تنظیم می‌کند تا بازدهی و کارایی موتور بهینه شود و آلاینده‌های خروجی کاهش یابد.
سنسور اکسیژن ماشین در دو نوع تک سیم و چهار سیم تولید می‌شود. نوع تک سیم فاقد گرم‌کن است و دقت کمتری دارد. نوع چهار سیم دارای گرم‌کن است و دقت بالاتری دارد.

نحوه عملکرد سنسور اکسیژن

سنسور اکسیژن از دو بخش اصلی تشکیل شده است: یک المنت حساس به دما و یک المنت حساس به اکسیژن. المنت حساس به دما با استفاده از گرمایش الکتریکی دمای سنسور را در حد مطلوب نگه می‌دارد. المنت حساس به اکسیژن با استفاده از یک زیرین آلایش شده با پلاتین، ولتاژ الکتریکی را بر اساس تفاوت فشار اکسیژن در دو طرف زیرین تولید می‌کند. ولتاژ تولید شده نشان‌دهنده میزان اکسیداسیون گازهای خروجی است. کامپیوتر موتور با توجه به ولتاژ سنسور، نسبت هوا به سوخت را کم یا زیاد می‌کند تا به حالت بهینه برسد. به بیان دیگر سنسور اکسیژن از دو الکترود تشکیل شده است:
• الکترود داخلی: این الکترود در معرض گازهای خروجی از موتور قرار دارد.
• الکترود خارجی: این الکترود در معرض هوای محیط قرار دارد.
هنگامی‌که موتور روشن می‌شود، ECU سنسور اکسیژن را فعال می‌کند. سنسور اکسیژن با مقایسه میزان اکسیژن موجود در گازهای خروجی از موتور با میزان اکسیژن موجود در هوای محیط، ولتاژی تولید می‌کند. اگر میزان اکسیژن موجود در گازهای خروجی از موتور بیشتر از میزان اکسیژن موجود در هوای محیط باشد، ولتاژ تولید شده توسط سنسور اکسیژن کم خواهد بود. اگر میزان اکسیژن موجود در گازهای خروجی از موتور کمتر از میزان اکسیژن موجود در هوای محیط باشد، ولتاژ تولید شده توسط سنسور اکسیژن زیاد خواهد بود.
به عنوان مثال، اگر میزان اکسیژن موجود در گازهای خروجی از موتور بیشتر از میزان اکسیژن موجود در هوای محیط باشد، ECU تشخیص می‌دهد که سوخت بیش از حد به موتور تزریق شده است. در نتیجه، ECU میزان سوخت تزریقی به موتور را کاهش می‌دهد.
در صورتی‌که سنسور اکسیژن دچار خرابی شود، ECU  نمی‌تواند میزان اکسیژن موجود در گازهای خروجی از موتور را به درستی تشخیص دهد. این امر باعث می‌شود که میزان سوخت تزریقی به موتور به درستی تنظیم نشود. در نتیجه، مصرف سوخت افزایش می‌یابد، آلایندگی خودرو افزایش می‌یابد و عملکرد موتور نیز کاهش می‌یابد. 

علائم خرابی سنسور اکسیژن 

سنسور اکسیژن خودرو در معرض دماهای بالا و شرایط سخت کار می‌کند و به مرور زمان ساییده و کثیف می‌شود. این موضوع باعث کاهش دقت و عملکرد سنسور می‌شود و در نتیجه بازدهی و کارایی موتور را تحت تأثیر قرار می‌دهد. برخی از علائم نشان‌دهنده خرابی سنسور اکسیژن خودرو عبارتند از:
• کاهش قدرت و شتاب خودرو
• روشن شدن چراغ چک
• انتشار بوی خام سوزی از اگزوز
• خوب گاز نخوردن موتور
• ریپ زدن خودرو در سربالایی‌ها
• افزایش مصرف سوخت
• افزایش آلایندگی خودرو
عمر مفید سنسور اکسیژن معمولاً ۱۰۰هزار کیلومتر است. با این حال، عواملی مانند کیفیت پایین سوخت، نقص شمع‌ها، ضربه خوردن به سنسور، نشتی روغن یا ضد یخ و ریختن آب روی سنسور می‌توانند باعث خرابی زودتر از موعد سنسور اکسیژن شوند.
در صورتی که علائم خرابی سنسور اکسیژن را در خودرو خود مشاهده کردید، باید به یک تعمیرگاه معتبر مراجعه کنید تا سنسور اکسیژن خودروی شما تعویض شود. برای خرید لوازم یدکی خودرو، از سایت مکانیکا یدک دیدن نمایید.

دلایل خرابی سنسور اکسیژن

عواملی مانند کیفیت پایین سوخت، نقص شمع‌ها، ضربه خوردن به سنسور، نشتی روغن یا ضد یخ و ریختن آب روی سنسور می‌توانند باعث خرابی زودتر از موعد سنسور اکسیژن شوند. در ادامه به برخی از دلایل خرابی سنسور اکسیژن اشاره می‌کنیم:

کیفیت پایین سوخت

استفاده از سوخت با کیفیت پایین می‌تواند باعث ایجاد رسوبات و کثیفی در سنسور اکسیژن شود. این رسوبات و کثیفی می‌توانند باعث کاهش عملکرد سنسور اکسیژن و در نهایت خرابی آن شوند.

نقص شمع‌ها

نقص شمع‌ها می‌تواند باعث ایجاد احتراق ناقص در موتور شود. احتراق ناقص می‌تواند باعث افزایش میزان اکسیژن موجود در گازهای خروجی از موتور شود. این امر می‌تواند باعث خرابی سنسور اکسیژن شود.

ضربه خوردن به سنسور

ضربه خوردن به سنسور اکسیژن می‌تواند باعث آسیب دیدن آن شود. آسیب دیدن سنسور اکسیژن می‌تواند باعث خرابی آن شود.

نشتی روغن یا ضد یخ

نشتی روغن یا ضد یخ می‌تواند باعث وارد شدن این مواد به سنسور اکسیژن شود. این مواد می‌توانند باعث خرابی سنسور اکسیژن شوند.

ریختن آب روی سنسور

ریختن آب روی سنسور اکسیژن می‌تواند باعث شکستن سرامیک سنسور و در نهایت خرابی آن شود.
برای جلوگیری از خرابی سنسور اکسیژن خودرو، توصیه می‌شود که به صورت دوره‌ای سرویس و تعویض آن را انجام دهید. بسته به نوع و برند خودرو، بازه زمانی تعویض سنسور اکسیژن ممکن است متفاوت باشد. به طور کلی، پس از گذشت ۶۰ هزار تا ۱۰۰ هزار کیلومتر، باید سنسور اکسیژن را چک و در صورت لزوم تعویض کنید.

عوارض بی‌توجهی به خرابی سنسور اکسیژن

خرابی سنسور اکسیژن می‌تواند به قطعات مختلفی از خودرو آسیب وارد کند. برخی از قطعات آسیب‌پذیر عبارتند از:

موتور

 خرابی سنسور اکسیژن می‌تواند باعث اختلال در عملکرد موتور شود. این امر می‌تواند منجر به افزایش مصرف سوخت، کاهش قدرت موتور و افزایش آلایندگی خودرو شود.

مبدل کاتالیزوری

 مبدل کاتالیزوری یک قطعه مهم در سیستم اگزوز خودرو است که وظیفه کاهش آلایندگی را بر عهده دارد. خرابی سنسور اکسیژن می‌تواند باعث آسیب به مبدل کاتالیزوری شود.

ECU

 ECU یا واحد کنترل موتور یک قطعه الکترونیکی مهم در خودرو است که وظیفه کنترل عملکرد موتور را بر عهده دارد. خرابی سنسور اکسیژن می‌تواند باعث اختلال در عملکرد ECU شود.
در صورتی که سنسور اکسیژن خودروی شما دچار خرابی شده است، بهتر است هر چه سریع‌تر آن را تعمیر یا تعویض کنید. در غیر این صورت، ممکن است به قطعات دیگر خودرو آسیب وارد شود و هزینه‌های بیشتری را برای شما به همراه داشته باشد.

تعمیر یا تعویض سنسور اکسیژن

در برخی موارد، سنسور اکسیژن قابل تعمیر است. در مواقععی که خرابی سنسور اکسیژن ناشی از کثیفی یا رسوبات باشد، می‌توان با تمیز کردن سنسور، آن را تعمیر کرد. برای تمیز کردن سنسور اکسیژن، می‌توان از مواد شیمیایی مخصوصی استفاده کرد.
با این حال، در بسیاری از موارد، خرابی سنسور اکسیژن ناشی از آسیب فیزیکی یا خرابی داخلی سنسور است. در این موارد، تعمیر سنسور اکسیژن امکان‌پذیر نیست و باید سنسور تعویض شود.
تعویض سنسور اکسیژن معمولاً کار نسبتاً ساده‌ای است و می‌توان آن را در یک تعمیرگاه انجام داد. با این حال، هزینه تعویض سنسور اکسیژن می‌تواند نسبتاً زیاد باشد.
در صورتی که سنسور اکسیژن خودروی شما دچار خرابی شده است، بهتر است برای تعمیر یا تعویض آن به یک تعمیرگاه معتبر مراجعه کنید.

نحوه تعویض سنسور اکسیژن

می‌توان سنسور اکسیژن را در خانه تعویض کرد. تعویض سنسور اکسیژن یک کار نسبتاً ساده است و نیاز به ابزار و تجهیزات خاصی ندارد. برای تعویض سنسور اکسیژن در خانه، به موارد زیر نیاز دارید:
• سنسور اکسیژن جدید
• یک آچار سوکت
• یک پیچ گوشتی
• یک دستمال تمیز

مراحل تعویض سنسور اکسیژن به شرح زیر است:
1. خودرو را در یک مکان صاف و مسطح پارک کنید.
2. موتور خودرو را خاموش کنید و اجازه دهید سرد شود.
3. کاپوت خودرو را باز کنید.
4. محل قرارگیری سنسور اکسیژن را پیدا کنید.
5. با استفاده از آچار سوکت، سنسور اکسیژن قدیمی را باز کنید.
6. سنسور اکسیژن جدید را در جای خود قرار دهید و با استفاده از پیچ گوشتی، آن را محکم کنید.
7. کاپوت خودرو را ببندید.

پس از تعویض سنسور اکسیژن، باید خودرو را روشن کنید و چند دقیقه صبر کنید تا سیستم موتور تثبیت شود. سپس، می‌توانید با استفاده از دستگاه دیاگ، عملکرد سنسور اکسیژن را بررسی کنید. در ادامه به برخی از نکات مهم در هنگام تعویض سنسور اکسیژن در خانه اشاره می‌کنیم:
• قبل از شروع کار، مطمئن شوید که سنسور اکسیژن جدیدی که خریداری کرده‌اید با خودروی شما سازگار است.
• هنگام باز کردن سنسور اکسیژن قدیمی، مراقب باشید که به سیم‌ها و اتصالات آن آسیب نرسانید.
• هنگام نصب سنسور اکسیژن جدید، مطمئن شوید که اتصالات آن به درستی انجام شده‌اند.
اگر از انجام این کار مطمئن نیستید، بهتر است برای تعویض سنسور اکسیژن به یک تعمیرگاه معتبر مراجعه کنید.